Werken met vliegers
Vanaf 1996 heb ik gewerkt voor een aantal luchtvaartmaatschappijen:
KLM, Cityhopper, Martinair, Transavia, Tuyfly en Canadian Helicopter Company
Alle vliegers die ik tot nu toe gecoacht heb, hebben te maken gehad met één of andere vorm van mentale en daaraan gekoppelde, lichamelijk ervaren druk.
Het beroep kent veel momenten van sterk verhoogde alertheid, verantwoordelijkheidsbesef, afstand en tijdsveranderingen en sterk wisselende slaap/waak ritmes.
Doordat werk en privé omstandigheden elkaar onherroepelijk beïnvloeden was er bij alle vliegers ook sprake van ongenoegen in de persoonlijke privésfeer.
Wat er overigens het eerst was, is een “kip en ei” verhaal. Duidelijk is dat één en ander elkaar versterkt.
Op fysiek niveau leidt dat tot de productie van stoffen (stresshormonen) die er voor moeten zorgen dat je het kunt volhouden. Er is sprake van een soort “alarmsituatie”. Het effect dat dit alarm op ons lichaam heeft is te vergelijken met een staat van opwinding. De werking van bijvoorbeeld het hart, de longen en de bloedsomloop wordt opgevoerd.
Dit vraagt meer energie van je dan wanneer je in rust bent. Je raakt daardoor vermoeid en dat registreert je lichaam. Dit geeft (onbewust) een onbehaaglijk gevoel dat vaak niet onderkend wordt en zelfs vaak noodgedwongen ontkend wordt want je moet immers dóór.
Om toch te kunnen blijven presteren moeten er nog meer stresshormonen geproduceerd worden. Deze hebben dan weer een nog sterker effect op je lichaam en geest, wat te herkennen is in je verstoorde energiehuishouding en je vermoeidheidsniveau. Als dit lang duurt, doordat je niet weet hoe je er uit moet komen, leidt het tot oververmoeidheid en een ontregeld gevoelsleven. En tenslotte tot disfunctioneren.
Op psychisch niveau, of dat nou in de werk of in de privésfeer is maakt niet uit, leidt het disfunctioneren tot vervelende gevoelens van frustratie en onmacht. Op den duur wordt je onzeker en ga je aan jezelf twijfelen. Doordat dit het functioneren nog verder verstoort, raak je in een vicieuze cirkel. Deze wordt mede in stand gehouden door negatieve reacties van en beoordelingen door anderen.
Correct en onbevangen communiceren met collega’s raakt geblokkeerd.
Dit alles zorgt voor een vervelende staat van onrust die gekenmerkt wordt door:
– Hartklachten (hoge bloeddruk, afwijkende hartritmen, druk op de borst)
– Ademhalingsproblemen (benauwdheid, niet goed kunnen doorademen, hyperventilatie)
– Spierspanningen en pijn in de spieren
– Voortdurende zorg over wat komen gaat (hoe moet dit, zal het wel goed komen?)
– Zich opdringende moeilijk te hanteren angstgevoelens en gedachten
– Snel geïrriteerd zijn en onredelijk kwaad worden
– Slaapproblemen en oververmoeidheid
– Verlies aan concentratievermogen en onvermogen tot vasthouden van de aandacht
– Rusteloosheid en gevoelens van spanning
– Snel geëmotioneerd zijn (huilen om de kleinste dingen)
Deze verschijnselen waren bij alle vliegers in mindere of meerdere mate aanwezig en daarnaast constateerde ik het verlies van een brede focus waardoor het verschijnsel “Tunnelen” ontstaat.
In onze aanpak hebben we gestreefd naar het doorbreken van de vicieuze cirkel en naar een ommekeer in de situatie.
Om dit te bereiken hebben we gekozen voor de “Driedimensionale” aanpak die ik ontwikkeld heb tijdens mijn werkervaringen in de psychologie, haptonomie en fysiotherapie.
In deze werkwijze wordt er aandacht besteed aan biologische, psychologische en (in meer engere zin) emotionele aspecten die onlosmakelijk aan elkaar gekoppeld zijn en die elkaar daardoor voortdurend beïnvloeden.
In de praktijk blijkt deze benadering succesvoller te zijn dan het eenzijdige focussen van een afzonderlijke discipline.
Het is een kortdurende meerzijdige aanpak met een langdurig effect.
Voordelen van de korte duur:
– probleemsituaties bestaan niet lang
– mensen komen daardoor snel in hun gewone doen
– in privé en werk functioneren zij snel weer naar behoren
– het maakt mensen blij en het geeft hen het gevoel van nuttig te zijn
– werkgevers zitten niet lang met bezettingsproblemen
– kosten daardoor, worden sterk beperkt
Voordelen van de meerzijdigheid:
– lichamelijke, psychologische en emotionele kanten worden belicht
– de samenhang tussen deze drie wordt duidelijk
– aan alle drie de onderdelen wordt gewerkt
– je wordt als totale volwaardige mens benaderd
– er blijft geen deelaspect van het probleem bestaan
– mensen veranderen in hun geheel in positieve zin
– dit veroorzaakt een algeheel goed gevoel en is daardoor de optimale motivatie om goed te presteren
Het langdurige effect door:
– het complete inzicht in de probleemsituatie
– duidelijkheid over het ontstaan ervan
– snappen hoe mechanismen en patronen hierin werken
– begrijpen van en praktisch werken aan veranderprocessen
– hierbij gebruik maken van aangeleerde eigen mogelijkheden op lichamelijk, psychisch en emotioneel vlak
– het ontstane zelfvertrouwen en de zelfverzekerdheid over het eigen kunnen, houdt het prestatieniveau op peil en voorkomt terugval
Ervaringen en onderzoeken waarop mijn huidige werk met vliegers is gebaseerd.
De basis voor mijn multidimensionale trainingen.
- Twee jaren gewerkt op de longafdeling van het St. Antonius ziekenhuis in Utrecht. Gezocht naar de relatie tussen Astma, Hyperventilatie en de leef/werkomstandigheden van degenen die last hebben van deze ademhalingsproblemen. Tevens naar de gevolgen die deze problemen hebben voor het menselijke functioneren.
- Aan de School voor Manuele therapie te Utrecht onderzoek gedaan naar de individuele voorkeursbeweeglijkheid van mensen en de consequenties ervan met betrekking tot hun gedragspatronen.
- Twee jaren gewerkt op de Psychiatrische Afdeling van het Algemene Ziekenhuis Overvecht te Utrecht. In die tijd samengewerkt met psychologen, verbonden aan de Psychiatrische Kliniek aan de Lange Nieuwstraat te Utrecht. Een ontspanningsmethode ontwikkeld voor cliënten met Emotionele stressverschijnselen.
- Aan de Academie voor Klassieke Acupunctuur “Pakua” te Baarn een studie gemaakt van verschillende oosterse filosofieën en gezondheidsleren. Toepassingen hiervan ontwikkeld in de bevordering van het welbevinden van mensen in de huidige hectische westerse wereld.
- Aan het Wetenschappelijk Instituut voor Haptonomie te Graven, onderzoek gedaan naar de invloed die het praktische menselijke gevoel heeft op het functioneren van individuen. Tevens onderzoek gedaan naar het effect van het beïnvloeden van het fysieke gevoel, op het algemeen welbevinden. Een methode ontwikkeld om door bewuste sturing in het gevoel tot innerlijke rust te komen. Een en ander in samenwerking met Dr. J. Karemaker die als klinisch fysioloog verbonden was aan het onderzoekslaboratorium van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam.
- Aan de Benelux-University te Eindhoven en Antwerpen en voor The University of Hull verschillende gedragsstudies gedaan die hebben geleid tot de wetenschappelijke scriptie: An investigation into the connection and interaction between sensory perception and human feelings from a psychodynamic point of view”. Dit werk en de toepasbaarheid ervan waren de basis voor het verkrijgen van de bull “Master of Science in Psychology” aan beide instituten.
De beschreven verzamelde kennis en de ervaring in de praktische toepassingen ervan hebben in de loop der jaren geleid tot de ontwikkeling van de korte intensieve trainingen zoals ik die aan vliegers geef.
Om mijn wijze van benaderen nog duidelijker te maken dan dat het wellicht al werd in het artikel er over in “op de bok” van juni jl, beschrijf ik in het kort het trainingstraject van een vlieger.
Het Intakeverhaal:
Twee jaar geleden heb ik mij ziek gemeld en heb sindsdien niet meer gevlogen. De aanleiding was het feit dat ik mij tijdens mijn laatste vlucht plotseling niet goed voelde en niet meer wist wat ik aan het doen was. In de loop van de laatste twee jaren heb ik op verschillende manieren geprobeerd om dit probleem te handelen. Ik snap nog steeds niet wat er met mij aan de hand is. Door onverklaarbare oorzaak voel ik mij erg onrustig van binnen. Ik slaap slecht en ben daardoor moe. Ik ben snel geïrriteerd, kan mij niet goed concentreren, ben soms zomaar in paniek, heb gespannen spieren, hoge bloeddruk, hartritmestoornissen en maak mij voortdurend zorgen om dit alles. Mijn behandelend arts noemt het Hyperventilatie. Het geheel maakt mij bang en die angst blokkeert mij in mijn functioneren. Door mijn gedrag staat mijn relatie op de tocht.
Wat er is gebeurd:
Twee jaar geleden is hij grieperig geweest en dat heeft hem veel energie gekost. Hij was nog moe en slap toen hij aan boord ging voor de bewuste vlucht. Hij negeerde dit gevoel maar na acht uren vliegen werd hij opeens duizelig. Hier schrok hij van en ging transpireren en kreeg hartkloppingen. Er kwam een waarschuwing van het collision avoidance system en hij wist niet meer hoe hierop te reageren.
De copiloot heeft het commando overgenomen.
De betreffende vlieger heeft zich geschaamd voor zijn optreden, hij heeft zich schuldig gevoeld en is met een ontstemd gevoel als passagier naar huis teruggevlogen. Zijn zelfvertrouwen en zijn zelfverzekerdheid fungeren op een zeer laag pitje.
De inzichten die verworven zijn:
Zijn lichaam en zijn geest die niet fit waren functioneerden niet naar behoren. Om toch te kunnen performen moest hij zich overmatig inspannen.
Dit veroorzaakt in het algemeen een verhoogd adrenalinegehalte en dat leidt tot de genoemde vegetatieve verstoring.
Bij aankomst thuis kreeg hij van zijn vriendin te horen dat hij stom was omdat hij niet naar haar had geluisterd maar tegen beter weten in toch ging vliegen. Het gevoel van afgerekend te worden voor zijn fout maakte hem nog onzekerder en hij voelde zich kwetsbaar.
Dit was een onderdeel van zijn referentiekader waar hij niet mee om kon gaan.
Er ontstond een algehele malaise toestand die hem voor langere tijd aan de grond hield. Hij kon er niet van slapen en maakte zich voortdurend zorgen.
Er ontstaat dan een chronisch-innerlijk-onrust beeld waardoor iemand volledig disfunctioneel raakt.
Doordat hij snapte hoe zijn situatie ontstaan was en hoe de psychische en fysieke aspecten elkaar beïnvloedden, wist hij waardoor zijn gedachten, gevoel en gedrag lange tijd negatief bepaald werden.
De wetenschap dat dit niet structureel hoeft te blijven bestaan en dat hij bewust een aantal zaken kan aanpakken en veranderen, gaf hem hoop en een goed gevoel.
De praktische aanpak:
We hebben gewerkt aan het verkrijgen van inzicht in zijn referentiekader en het ontstaan daarvan. Hij heeft geleerd hoe hij hierin op cognitief niveau naar eigen keuze kan schiften en sturen. Hij laat zich niet meer negatief bepaald worden door opmerkingen van anderen.
Zaken die verder aan bod zijn gekomen: veranderen van ingeslepen gedragspatronen, verkrijgen van een brede focus waardoor de neiging tot Tunnelen verdwijnt, gevoelsmatig herkennen en onderkennen van zijn eigen belastbaarheidsgrenzen, bewust creëren van innerlijke rust, naar willekeur beïnvloeden van onbewuste vegetatieve systemen zoals het ontstaan van een verhoogd adrenalinegehalte, creëren van een gezond slaappatroon.
Gevolg:
Binnen vier weken na de training heeft hij met succes een aantal simulatorsessies en zijn profcheck afgewerkt. Hij heeft nog twee vluchten gemaakt met een instructeur en nu maakt hij zijn vluchten alweer enige tijd zonder problemen.
Zijn eigen bericht na twee maanden:
Het gaat steeds beter. Profcheck en route instructie gingen goed. Heb mijn line check gehad en vorige week eerste vlucht helemaal “los”.
Het voelt goed. Wel loop ik soms nog tegen oude issues aan. Ben dan bezig met wat ik van jou geleerd heb. Dat gaat steeds beter. Ik blijf het oefenen.